Cmentarze na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej

Podczas I wojny światowej na terenie Jury trwały zacięte walki, które toczyły się przez cały obszar wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, pozostawiając po sobie liczne cmentarze i kwatery wojenne, zachowane w lepszym lub gorszym stanie do dnia dzisiejszego. Wszystkie te miejsca pochówku żołnierzy z historycznego punktu widzenia są niezwykle cenne, ponieważ znaczyły one szlak bojowy walczących jednostek. Zachowane informacje na inskrypcjach nagrobnych dotyczące stopnia, przynależności, daty śmierci itp., są niezwykle cenne zważywszy na skąpe informacje na temat walk na Jurze. Uwagę nalezy również zwrócić na tak charakterystyczne dla Polskiego krajobrazu przydrożne krzyże i kapliczki, znajdujące się na terenie Jury. Niektóre z nich były miejscem dramatycznych wydarzeń z czasów Wielkiej Wojny lub stanowiły pierwotną mogiłę poległych żołnierzy. Często jednak brak jakiejkolwiek informacji o znajdującym się cmentarzu lub kwaterze wojennej umieszczonej w pobliżu obiektu (np. na murze cmentarnym) utrudnia jego zwiedzenie i odnalezienie. W 1915 roku po całkowitym wyparciu wojsk rosyjskich z terenu dawnego Królestwa Polskiego, rejon Jury znalazł się pod okupacją Austriacką i Niemiecką. Po ustanowieniu przez okupantów władz tych terenów, rozpoczęto prowadzić prace porządkowe na licznych pobojowiskach, czego skutkiem było powstanie w latach 1917-1918 licznych cmentarzy lub kwater wojennych. Na terenach sięgających aż do Żarek, będących pod panowaniem władz Austriackich rozpoczął swą działalność przy komendach powiatowych od wrrześnia 1916 roku Oddział Grobów Wojennych, który skladał się z dwóch grup:

• GRUPY EWIDENCJI GROBÓW - mającą za zadanie prowadzenie i aktualizację ewidencji poległych, poszukiwanie zaginionych żołnierzy, katalogowanie prowizorycznych grobów lub mogił.

• GRUPY OPIEKI NAD GROBAMI - zadaniem tej grupy było projektowanie cmentarzy oraz sprawowanie opieki nad nimi. Prace przy budowie cmentarzy wykonywała tanio dostępna siła robocza jaką byli jeńcy wojenni. Niektórzy z nich jak np: Rosjanie byli cenieni jako stolarze, a Włosi jako kamieniarze. Natomiast przy pracach terenowych była zatrudniona odpłatnie miejscowa ludność. Zadbano również o teren otaczający cmentarz, poprzez sadzenie m.in. sosny lub brzozy w ten sposób dopełniano wygląd tworzonego obiektu.

W dalekiej przyszłości cmentarze te miały się stać swoistym symbolem poświęcenia poległych i służyć rodzinom, przyjacielom oraz ocalałym towarzyszom broni za miejsca pielgrzymek, a także mogły posłużyć jako miejsca w których odbywały by się uroczystości religijne lub patriotyczne. Na terenie będącym pod okupacją Niemiecką (Zawiercie i obszar na zachód od niego) prace nad uporządkowaniem licznych pobojowisk rozpoczęły się dość wcześnie bo już wiosną 1915 roku, a zakładanie cmentarzy przeprowadzone zostały znacznie sprawniej i większości zostały zakończone przed rokiem 1918. Niemiecka struktura zorganizowana była w sposób podobny, choć powstała znacznie wcześniej, a przestawione rozwiązania Austriackie do pewnego stopnia były na niej wzorowane. Z powodu wyparcia wojsk, Rosyjskie struktury organizacyjne rozwinęły się i działały głównie na terenach Lubelszczyzny. Tereny będące wówczas pod okupacją Austriacką oraz Niemiecką, zostały podzielone na okręgi administracyjne w granicach przedwojennych powiatów.

Powiaty