Stary cmentarz w Imbramowicach

Został założony w początkach XIX wieku jako miejsce pochówku dla wiernych parafii rzymsko-katolickiej św.Benedykta w Imbramowicach. Klasycystyczna, kryta gontem brama wejściowa pochodzi z 1848 r., o czym świadczy data widoczna na belce. W bramie znajdują się dwa pomieszczenia, z których jedno przeznaczone było na kostnicę. Najstarszy nagrobek Józefiny Frej, guwernantki w szkole Sióstr Norbertanek pochodzi z 1851 r. Drzewa nadające szczególny charakter powagi i spokoju temu wiejskiemu cmentarzowi były wedle dawnego zwyczaju zasadzane na zimnych grobach zamiast kamiennych pomników.

Na cmentarzu pochowano m.in.

• 41 powstańców z oddziału wystawionego przez Aleksandra Krukowskiego, poległych w walce z wojskami rosyjskimi 15 sierpnia 1863 r. pod Glanowem i Imbramowicami. 

  • 1
  • 2
  • 3

Mogiła ogrodzona  metalowymi słupkami na podmurówce połączonymi łańcuchami. Na mogile znajduje się pomnik pamiątkowy głaz z małym metalowym krzyżem oraz z tablicą z napisem "PAMIĘCI 42 NIEZNANYCH POLAKÓW. POWSTAŃCÓW POLEGŁYCH W DNIU 15 SIERPNIA 1863. W WACLE Z CARATEM W 100 ROCZNICĘ POWSTANIA STYCZNIOWEGO. SPOŁECZEŃSTWO."Obok głazu ustawiony jest duży krzyż łaciński z pasyjką. 

Osoby zidentyfikowane

Nazwisko  Imię Miejsce zamieszkania
ŁYSAKOWSKI  WALENTY KRAKÓW
CZAJKOWSKI  JÓZEF KRAKÓW
KISIEL   MIECHÓW
RUTKOWSKI  LEON  
CZAJKOWSKI  WIKTORYN KRAKÓW
NOVÁK STANISŁAW  


• Proboszczowie parafii Imbramowice na przełomie XIX i XX wieku, księża Ignacy Wlodzikowski, Aleksander Tomasiewicz i Franciszek Żakowski.

• Profesor architektury krajobrazu Zygmunt Novák (ur.11 lipca 1897 r. w Tarnawie k.Skały, zm. 15 czerwca 1972 tamże). Młodszy brat Tadeusza Nováka, posła V kandencji Sejmu II RP. Inicjator utworzenia Parków Krajobrazowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej, zasłużony w ochronie przyrody i zabytków. Studiował na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej, naukę kontynuował w Wiedniu. W 1936 był organizatorem jednego z pierwszych Biur Regionalnego Planu Zabudowania, obejmowało ono swoim obszarem Okręg Krakowski. Wykładał w Katedrze Urbanistyki Politechniki Krakowskiej. W 1950 opublikował pracę „Przyrodnicze elementy planowania regionalnego i udział w nim architekta”, która razem z innymi pracami Zygmunta Novák jest uważana, za podstawę tzw. krakowskiej szkoły krajobrazu. W 1956 przy Katedrze Planowania Przestrzennego na Politechnice Krakowskiej powstał Zakład Projektowania Przestrzeni Zielonych, którego kierownikiem został Zygmunt Novák. W tym samym roku na Krajowym Zjeździe Państwowej Rady Ochrony Przyrody przedstawił ideę stworzenia Jurajskich Parków Krajobrazowych, była to pierwsza w historii kraju koncepcja parku krajobrazowego. W 1968 w krakowskim oddziale Polskiej Akademii Nauk założył Sekcję Architektury Krajobrazu Komisji Urbanistyki i Architektury. Był pracownikiem Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej oraz zasiadał w Radzie Naukowej Ojcowskiego Parku Narodowego, w stan spoczynku przeszedł w 1971. Zainicjowany przez Zygmunta Nováka Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych powstał w 1981, dziewięć lat po jego śmierci.

• Tadeusz Mieczysław Novák (ur. 25 kwietnia 1895 w Tarnawie pow. Olkusz, zm. 30 października 1971 w Glanowie pow. Olkusz) – poseł V kadencji Sejmu II RP. Starszy brat Zygmunta Nováka, architekta krajobrazu. Potomek szlacheckiej rodziny, która przeniosła się z Węgier do Polski pod koniec XVIII wieku. Po ukończeniu szkoły realnej w Krakowie w 1913, rozpoczął studia ma Politechnice Lwowskiej, przerwane przez I wojnę światową. Brał udział jako ochotnik w utworzonej w listopadzie 1918 Legii Akademickiej w obronie Lwowa. Studia kontynuował w Studium Rolniczym przy Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończył w 1921 jako inżynier rolnik. W latach 1921–1923 organizował i kierował gospodarstwem doświadczalnym UJ, w Mydlnikach k. Krakowa. Po objęciu majątku rodzinnego w Glanowie, specjalizował się w nasiennictwie i gospodarce leśnej. Od 1929 pełnił różne funkcje społeczne i polityczne, jak prezes Zarządu Powiatowego, prezes Zarządu Wojewódzkiego Okręgowego w Kielcach, radca Izby Rolniczej w Kielcach, prezes Rady Powiatowej w Olkuszu. Był wykładowcą w szkole rolniczej w Trzyciążu, której był współzałożycielem oraz w szkole żeńskiej prowadzonej przez siostry Norbertanki w Imbramowicach. W 1938 został wybrany posłem na Sejm V kadencji. Mandat uzyskał w okręgu wyborczym nr 26 (Zawiercie i Olkusz). Jako członek klubu OZN, pracował w 3 komisjach – komunikacyjnej, oświatowej i prawniczej. Po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej, po której wrócił do Glanowa, unikając niewoli czy aresztowania. Podczas okupacji w konspiracji, żołnierz Armii Krajowej (pseud. „Magnus”). W jego dworze ukrywali się Żydzi i wygnani z Pomorza Polacy. Po 1945 dwukrotnie aresztowany. W 1946–1948 pracował w Biurze Studiów Osadniczo-Przesiedleńczych w Krakowie. W latach 1956–1962 wykładowca kursów przysposobienia rolniczego w Imbramowicach.

 

Tadeusz Novák ok.1938 r. 

• Stanisław Novák (ur. 1809 w Zubowicach, zm. 1867 w Pieskowej Skale) – szlachcic, uczestnik powstań w 1831 i 1863. W latach 1856-1867 zarządca dóbr w Pieskowej Skale. Wnuk Józefa Nováka, kapitana huzarów węgierskich, który w 1765 osiedlił się w Polsce w okolicy Kolbuszowej. Stanisław Novák w 1830 studiował filozofię na Uniwersytecie Lwowskim. Po wybuchu powstania listopadowego, współorganizator przyłączenia się grupy studentów z Uniwersytetu, jako ochotników do utworzonego w grudniu 1830 5 Pułku Ułanów Imienia Zamojskich. Pułk ten brał udział w wielu bitwach i potyczkach, a szczególnie zasłużył się męstwem w bitwie o Olszynkę Grochowską. W trakcie kampanii poznał Leona Bończę Rutkowskiego, oficera w 13 Pułku Piechoty Liniowej, z którym połączyła go dozgonna przyjaźń. Po upadku powstania i rozformowaniu pułku, w październiku 1831 Stanisław Novák powrócił do Lwowa, gdzie został aresztowany przez władze austriackie za udział w powstaniu. Prawdopodobnie wykupiony przez brata Jerzego i zwolniony z więzienia, opuścił na stałe Galicję, osiadając się w Królestwie. W 1846 po śmierci brata Jerzego Nováka, zamordowanego w Parkoszu podczas rzezi galicyjskiej, stał się prawnym opiekunem dziesięcioletniego bratanka, Konstantego. W Królestwie był dzierżawcą kilku majątków, aby w końcu osiąść jako zarządca w dobrach hrabiego Jana Mieroszewskiego w Pieskowej Skale. Uprzednią dzierżawę majątku Glanów w 1856 objął jego przyjaciel Leon Bończa Rutkowski. Obaj przyjaciele mogli być blisko siebie, a także doprowadzili do małżeństwa swoich dzieci. Córka Rutkowskiego, Marianna wyszła za mąż za usynowionego bratanka Stanisława Nováka, Konstantego. W powstaniu styczniowym Stanisław Novák brał czynny udział w konspiracji. Pomagał przechodzącym z Galicji do Królestwa oddziałom powstańczym w transporcie broni i żywności, a także udzielał im schronienia. Jego bratanek Konstanty Novák również aktywnie uczestniczył w powstaniu. Jest pochowany na Starym Cmentarzu w Imbramowicach, we wspólnej mogile z Leonem Rutkowskim, poległym w obronie dworu glanowskiego podczas powstania styczniowego 

 

 

• Leon Rutkowski herbu Bończa (ur. 1805 w Gołyszynie, zm. 15 sierpnia 1863 w Glanowie) – powstaniec listopadowy, dzierżawca majątku w Glanowie. Syn Walentego i Marianny z Wolnickich. Miał trzech braci: Leopolda, Józefa i Maksymiliana. Wszyscy brali udział w powstaniu listopadowym, skutkiem czego Rutkowscy przypłacili ruiną i utratą rodzinnego majątku Wilków.Leon Bończa-Rutkowski w 1830 r. był zawodowym podoficerem w Pułku Grenadierów Gwardii w stopniu st. sierżanta. Po wybuchu powstania listopadowego awansowany na stopień oficerski, służył w Pułku Grenadierów w 4 Dywizji Piechoty, a następnie w 13 Pułku Piechoty Liniowej w tejże dywizji. Brał udział w bitwie o Olszynkę Grochowską, w której wykazał się bohaterstwem, za co został odznaczony 17 września 1831 r. Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. W trakcie kampanii poznał Stanisława Nováka z patriotycznej rodziny szlacheckiej z Małopolski. Obu towarzyszy broni połączyła dozgonna przyjaźń. Ranny, przebywał w szpitalu w Modlinie. Po leczeniu, w październiku 1831, w stopniu porucznika, został zwolniony z wojska i powrócił w rodzinne strony. Po utracie zrujnowanego majątku rodzinnego w Wilkowie był dzierżawcą różnych majątków w dawnym województwie krakowskim. W 1856 został dzierżawcą majątku Glanów, należącego w tym czasie do rosyjskiego generała Mikołaja barona Korffa. Ze związku małżeńskiego z Józefą z Filipowskich miał dwoje dzieci: syna Teofila i córkę Mariannę. Teofil Rutkowski walczył w powstaniu styczniowym w oddziale Langiewicza. Zięć Rutkowskiego, Konstanty Novák, usynowiony bratanek przyjaciela, również aktywnie uczestniczył w powstaniu. 15 sierpnia 1863 w Glanowie, w czasie powstania styczniowego, oddział 20 powstańców pod dowództwem Aleksandra Krukowieckiego, został odcięty przez kolumnę wojsk rosyjskich od głównego oddziału braci Edwarda i Gustawa Habichów i atakowany, schronił się w dworze w Glanowie. Wkrótce rozpoczęła się zacięta walka z otaczającym dwór wojskiem carskim. Leon Bończa-Rutkowski wziął w niej czynny udział. Jako weteran wojenny z doświadczeniem dowódczym, praktycznie przejął dowództwo nad powstańcami. Po czterogodzinnej walce, w której wojsko spaliło zabudowania gospodarcze oraz dach dworu, Rosjanie odstąpili od oblężenia, tracąc około 60 zabitych. Dwór został skutecznie obroniony i przeszedł do legendy jako symbol heroizmu powstańców. Straty Polaków wyniosły 9 zabitych oraz jedna osoba cywilna, kobieta pracująca w dworze. Leon Bończa-Rutkowski, tuż po skończonej bitwie, został śmiertelnie trafiony kulami maruderów rosyjskich, ukrytych w piwniczce dworskiej i zmarł wieczorem tegoż dnia.

W 1937 roku podczas sypania kopca Józefa Piłsudzkiego w Krakowie, została tam złożona ziemia pochodząca z grobów powstańców 1831 i 1863 r. - Leona Rutkowskiego i Stanisława Nováka oraz bezimiennych powstańców poległych w 1863 r. Wiosną 1945 roku powracające z wojny wojsko radzieckie przetrzymywało wewnątrz cmentarza bydło co przyczyniło się do zniszczenia wielu nagrobków. Od 1974 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Remont bramy cmentarza i otynkowanie muru wykonano w 1982 roku. 

  • 1
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9

 

www.grobywojenne.malopolska.uw.gov.plWikipedia

Lokalizacja

Powrót

Powrót