I Okręg cmentarny - Nowy Żmigród

Położony jest na obszarze Beskidu Niskiego, jego charakterystyczną cechą jest "rusztowy" układ pasm górskich z północnego zachodu na południowy wschód, oddzielonych głęboko wciętymi dolinami rzecznymi. Taki układ terenu spowodował ukształtowanie się linii frontu przed ofensywą gorlicką w maju 1915 roku. Intensywne pokrycie tego obszaru lasami, surowość przyrody oraz prymitywne lecz piękne budownictwo ludowe inspirowały twórców oraz budowniczych cmentarzy w tym Okręgu. Pomimo panującego pośpiechu przy budowie cmentarzy, lokazlizację większości obiektów dobrano niezwykle trafnie i z wyczuciem ich przyszłej roli w krajobrazie Beskidów. Okręg cmentarny - Nowy Żmigród zajmuje południowo-wschodnią część obszaru działania Oddziałów Grobów Wojennych i obejmuje 31 cmentarzy o numeracji od 1 do 11 oraz od 43 do 62. Większość cmentarzy obejmują groby żołnierzy armii austro-węgierskiej, tylko w północno-wschodniej części Okręgu na 5 cmentarzach pochowano również żołnierzy armii niemieckiej (nr: 7,8,9,10 i 11). Natomiast w 3 obiekty zawierają wyłącznie mogiły żołnierzy rosyjskich (nr: 1,2 i 4 w rejonie Ożenna-Grab), ponadto Rosjan chowano w rozproszeniu również na innych cmentarzach. Kierownikiem artystycznym i głównym projektantem wszystkich cmentarzy w tym Okręgu był Dušan Jurkovic. Współpracowali z nim malarze m.in.: Adolf Kaspar oraz Henryk Uziembło. Wszystkie cmentarze zostały wybudowane z naturalnych materiałów miejscowych - surowego kamienia oraz drewna. Poza nie licznymi wyjątkami takimi jak fundamenty murów, pomników czy ogrodzenia na cmentarzu nr: 8 w Nowym Żmigrodzie - nie zastosowano betonu. Na 11 cmentarzach krzyże zostały wykonane z kamienia, zdecydowana większość pomników lub krzyży centralnych wykonana jest z drewna. Cmentarze otaczano przeważnie kamiennymi lub drewnianymi ogrodzeniami, zadaszonymi słupami w kilku przypadkach kamienny murkiem lub niskimi murkami typu szańcowego z nieobrobionego, kładzionego bez zaprawy kamienia łamanego. Drewniane krzyże projektowano i wykonywano według pięknych wzorów regionalnych polskich lub słowackich (nawet znawca nie odróżni czasem drewnianych krzyży podhalańskich od krzyży stworzonych przez Jurkovica). Ogólną cechą tego Okręgu jest wyróżniająca kompozycja łączenia drewna i naturalnego kamienia, a także zachowane liryczne epitafia Hansa Hauptmanna na 22 cmentarzach.

Mapa cmentarzy

Cmentarze I Okręgu